ALT İŞVEREN – ASIL İŞVEREN İŞ İLİŞKİSİ

4857 SAYILI İŞ KANUNU’NA GÖRE;

  İŞÇİ TANIMI (Madde 2):

  “Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi denir.”

  İŞVEREN TANIMI ( Madde 2):

  İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren denir.

  İŞ İLİŞKİSİ TANIMI ( Madde 2):

  İşçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir.

ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİNİN KURULMA ŞARTLARI

  Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulabilmesi için;

-Asıl işverenin iş yerinde mal veya hizmet üretimi işlerinde çalışan kendi işçileri de bulunmalıdır.

-Alt işverene verilen iş, iş yerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek, alt işverene verilmesi durumunda ise verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır.

-Alt işveren, üstlendiği iş için görevlendirdiği işçilerini sadece o iş yerinde aldığı işte çalıştırmalıdır.

-Alt işverene verilen iş, iş yerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin bir iş olmalı, asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü müddetçe devam eden bir iş olmalıdır.

-Alt işveren, daha önce o iş yerinde çalıştırılan bir kimse olmamalıdır. Ancak daha önce o iş yerinde çalıştırılan işçinin bilahare tüzel kişi şirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt işveren ilişkisi kurmasına engel teşkil etmez.

İŞLETMENİN VE İŞİN GEREĞİ İLE TEKNOLOJİK SEBEPLERLE
UZMANLIK GEREKTİREN İŞ

Mal veya hizmet üretiminin zorunlu unsurlarından olan ve işin niteliği gereği işletmenin kendi uzmanlığı dışında ayrı bir uzmanlık gerektiren iştir.

  İşverenin kendi işçileri ve yönetim organizasyonu ile mal veya hizmet üretimi yapması esastır. Asıl işin bir bölümünde iş alan alt işveren, üstlendiği işi bölerek bir başka işverene veremez.

   Asıl iş ancak;

  a) İşletmenin ve işin gereği,

  b) Teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmesi,   şartlarının birlikte gerçekleşmesi hâlinde, bölünerek alt işverene verilebilir.

ALT İŞVERENLİK SÖZLEŞMESİNİ İBRAZ ETME ZORUNLULUĞU

  5763 sayılı Kanun’un 1. maddesi ile  4857 sayılı Kanun’un 3. maddesinin ikinci fıkrası gereğince asıl işveren-alt işveren ilişkisinin amacına aykırı olarak kullanılmasını önlemek için alt işverenlik sözleşmesinin yazılı yapılması zorunluluğu getirilmiştir.

Asıl İşveren – Alt İşveren İlişkisine İlişkin Değişiklikler

  5763 sayılı Kanun’un 1. maddesi ile  4857 sayılı Kanun’un 3. maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

  Bu Kanun’un 2. maddesinin altıncı fıkrasına göre iş alan alt işveren; kendi iş yerinin tescili için asıl işverenden aldığı yazılı alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte, birinci fıkra hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür.

İŞ YERİ BİLDİRGESİ İLE BİRLİKTE VERİLECEK BELGELER

  İş yeri bildirgesinde beyan edilen bilgilerin ve eklenmesi gereken belgelerin eksik veya gerçeğe aykırı olması hâlinde iş yerinin tescili yapılmaz.

  Alt işveren, işyerinin tescili için aşağıda belirtilen belgeleri bölge müdürlüğüne vermekle yükümlüdür;

-İş yeri bildirgesi,

-Tüzel kişiler için Ticaret Sicil Gazetesi sureti,

-İmza sirküleri,

-Alt işverenlik sözleşmesi ve ekleri.

Bir iş yerinde her ne suretle olursa olsun asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulması yeni bir iş yeri kurulması olarak değerlendirilir.

ALT İŞVERENLİK SÖZLEŞMESİNDE YER ALMASI GEREKEN HUSUSLAR

Asıl işveren ile alt işverenin iş yeri unvanı ve adresi,

Asıl işveren ile alt işverenin tüzel kişiliği ya da tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluş olması hâlinde işveren vekillerinin adı soyadı ve adresi,

İş yerinde yürütülen asıl işin ne olduğu,

Alt işverene verilen işin ne olduğu,

Alt işverene asıl işin bir bölümü veriliyor ise verilen işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirme koşuluna ilişkin teknik açıklama,

Taraflarca öngörülmüş ise işin başlama ve bitiş tarihleri,

Alt işverenin faaliyetlerini iş yerinin hangi bölümünde gerçekleştireceği,

Asıl işverenin, alt işverenin işçilerine karşı o iş yeriyle ilgili olarak Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden, alt işveren ile birlikte sorumlu olacağı ibaresi,

Alt işverenlik sözleşmesinin yapılmasından önce asıl işveren tarafından çalıştırılan işçilerin alt işveren tarafından işe alınması hâlinde, bu işçilerin haklarının kısıtlanamayacağı,

Alt işverene verilen işin taraflar açısından yürütülme esasları,

Asıl işveren veya vekili ile alt işveren veya vekilinin imzası,

İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren bir işin alt işverene verilmesi hâlinde, alt işverenin uzmanlığını belgelendirmesi amacıyla sözleşme kapsamındaki işe uygun; iş ekipmanı listesi, iş bitirme belgesi, operatör ve teknik eleman sertifikaları,

Asıl İşveren – Alt İşveren İlişkisine İlişkin Değişiklikler

  Asıl işveren – Alt işveren İlişkisini Bildirmeyen İşveren veya Vekile İdari Ceza Yaptırımı

5763 sayılı Kanunun 8. maddesi ile  4857 sayılı Kanunun 98. maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Bu Kanunun 3. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarındaki iş yeri bildirme yükümlülüğüne aykırı davranan işveren veya işveren vekiline, çalıştırılan her işçi için yüz Türk Lirası idari para cezası verilir.

4857 SAYILI İŞ KANUNU’NA GÖRE;

AKSİ HALDE; ve genel olarak asıl işveren – alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler.

Asıl İşveren – Alt İşveren İlişkisine İlişkin Değişiklikler

  Muvazaalı Olarak İş yerini Bildiren Alt İşveren ile Asıl İşverene Ceza Uygulanması

5763 sayılı Kanunun 8. maddesi ile  4857 sayılı Kanunun 98. maddesinin birinci fıkrasına göre; iş yerini muvazaalı bildiren asıl işveren, alt işveren veya vekillerine ayrı ayrı idari para cezası verilmesi öngörülmektedir.

Yapılan düzenleme ile birlikte artık  98. maddenin 1. fıkrası gereğince, “Muvazaalı Olarak İş yerini Bildiren Alt İşveren ile Asıl İşveren”in her birine ayrı ayrı idari para cezası verilecektir.

3. maddesinin ikinci fıkrasındaki iş yerini muvazaalı olarak bildiren asıl işveren ile alt işveren veya vekillerine ayrı ayrı ON BİN Türk Lirası idari para cezası verilir.

MUVAZAANIN İNCELENMESİ

  Bölge Müdürlüğüne verilen belgelerde Kanuna aykırılık veya muvazaa kanaatini oluşturan delillerin bulunması hâlinde, söz konusu belgeler gerekçesi ile birlikte incelenmek üzere bölge müdürlüğünce iş teftiş grup başkanlığına gönderilir.

ALT İŞVEREN İLİŞKİSİNİN MUVAZAALI OLUP OLMADIĞININ TESPİT YETKİSİ İŞ MÜFETTİŞLERİNE VERİLMİŞTİR

  5763 sayılı Kanun’un 1. maddesi ile 4857 sayılı Kanun’un 3. maddesinin 2. fıkrası şu şekilde değiştirilmiştir:

Bölge Müdürlüğünce tescili yapılan bu iş yerine ait belgeler gerektiğinde iş müfettişlerince incelenir.

  Muvazaa incelenmesinde bakılacak hususlar;

Alt işverene verilen işin, iş yerinde asıl işveren tarafından yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işin yardımcı işlerinden olup olmadığı,

Alt işverene verilen işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olup olmadığı,

Alt işverenin daha önce o iş yerinde çalıştırılan bir kişi olup olmadığı,

Alt işverenin işe uygun yeterli ekipman ile tecrübeye sahip olup olmadığı,

  Muvazaa incelenmesinde bakılacak hususlar;

İstihdam edeceği işçilerin niteliklerinin yapılacak işe uygun olup olmadığı,

Alt işverene verilen işte asıl işveren adına koordinasyon ve denetimle görevlendirilenlerden başka asıl işverenin işçisinin çalışıp çalışmadığı,

Yapılan alt işverenlik sözleşmesinin iş hukukunun öngördüğü kamusal yükümlülüklerden kaçınmayı amaçlayıp amaçlamadığı,

Yapılan alt işverenlik sözleşmesinin işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut mevzuattan kaynaklanan bireysel veya kolektif haklarını kısıtlamaya ya da ortadan kaldırmaya yönelik yapılıp yapılmadığı,

İNCELEME SONUCU YAPILACAK İŞLEMLER

Asıl işveren – alt işveren ilişkisinin iş müfettişlerince incelenmesi sonucunda muvazaanın tespitine ilişkin gerekçeli müfettiş raporu bölge müdürlüğünce işverenlere tebliğ edilir.

Tebliğ tarihinden itibaren, 6 iş günü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir.

İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. (Temyiz Yok!)

Rapora 6 iş günü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaanın tespitini onamış ise tescil işlemi bölge müdürlüğünce iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır.

İş müfettişinin muvazaalı işlemi tespit etmesi durumunda; itiraz süresinin geçmesi ya da mahkeme kararı ile muvazaanın onanması hâlinde, asıl işveren ve alt işveren veya vekillerine idari para cezası uygulanır.

KAYIT DIŞI ALT İŞVEREN İŞ YERLERİNİN TESCİL İŞLEMLERİ

  Çalışma Bölge Müdürlüğüne bildirimde bulunup bulunmadığını kontrol  edecek diğer merciler;

Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının denetim elemanlarınca iş yerlerinde yapılan denetimlerde,

İhale makamları,

Ruhsata tabi işlerde (maden arama ve işletme, inşaat, taş ocağı ve benzeri) ruhsatı veren merciler (valilikler, kaymakamlıklar ve belediyeler),

Sosyal güvenlik il müdürlükleri,

Vergi daireleri.

  Denetim elemanlarınca veya kamu kurumlarınca yapılan bildirimler dikkate alınarak bölge müdürlüğünce Kanunun 3. maddesine göre gerekli işlemler yapılır.