Otomotiv Sektöründe Preslerde İş Güvenliği
Ülkemizde meydana gelen iş kazalarının yoğun olarak yaşandığı sektörler
İnşaat Maden Metal Sanayi ve Otomotiv Sektörleri’dir.
Otomotiv Sektöründe özellikle meydana gelen uzuv kayıplı ve ölümlü iş kazalarının H Tipi yüksek tonajlı Eksantrik Preslerde yapılan çalışmalarda meydana geldiği bilinmektedir.
Metallere soğuk şekillendirme yapılmak istendiğinde kullanılan Presler özellikle Otomotiv sektöründe büyük bir yer almaktadır, 0,5 ila 10 mm arasında sacların şekillendirilmesinde kullanılan presler ihtiyaca göre 20 ila 2500 ton arasında kuvvet uygulayabilmektedir. Otomotiv sektöründe özellikle Tavan, Kapı, Bagaj ve Kaput gibi büyük hacimli parçaların basılması için yüksek tonajlı (2000-2500 Ton) presler kullanılmaktadır.
Firmalarda bulunan presler eğer İş Güvenliği önlemleri alınmazsa Özellikle çalışanlar ve İş Güvenliği Uzmanları için her zaman büyük bir risk oluşturmakta ve o firmada stres altında çalışmalarına neden olmaktadır. Presler çalışanlara zarar verme potansiyeli yüksek olan makinelerdir. Gerekli tüm önlemler alındığı müddetçe presler de çalışma güvenli hale gelecektir.
Pres makinelerin de alınabilecek başlıca İş Güvenliği tedbirler şu şekildedir.
1.Çift El Kumanda: Muhafaza içinde olmalı, istem dışı basmalara karşı önlenmeli ve en önemlisi iki buton bir biriyle senkronize olmalı (0,5 saniye) sonrasında devreye girmemelidir. Eskiden bazı işletmelerde çift el butonlarının bir tanesi sabitlenerek tek el buton olarak kullanılmaktaydı. Preslerde mecbur kalınmadıkça her zaman çift el buton kullanılarak çalışmak gerekmektedir.
2.Acil Stop Butonu: Kırmızı renkte fark edilebilir, ayırt edilebilir olmalı ve çalışan operatörün kolayca ulaşabileceği bir yerde olmalıdır. H Tipi büyük tonajlı preslerde presin 4 tarafına da Acil Stop butonu bulundurmak gerekmektedir.
3.Işık Bariyerleri: Operasyon bölgesine girildiğinde makinenin çalışmasını otomatik olarak keser, özellikle son 5 sene içerisinde preslere monte edilerek kazaların azalması sağlanmıştır, Preslerde bulunan en önemli İş Güvenliği aracıdır. Işık bariyerlerinin ara mesafeleri CE standardına göre belirlenmiştir, Yatay mesafelerde 30-50 mm , Dikey mesafelerde 14-20 mm olması yeterli olacaktır.Işık bariyerleri kesinlikle sistem dışı bırakılmamalı ve şifrelenmelidir.Büyük kazaların önlenmesi ve çalışanların korunması için firmalarda ki tüm preslere Işık bariyeri takılması ve her zaman aktif olması büyük önem taşımaktadır.
4.Mekanik Koruyucular: Çalışma yapılan yer dışında kalan tüm yerler kapaklarla kapatılmalı ve swich takılmalıdır, eğer kapaklar açılırsa swich sayesinde makine otomatik olarak durmalıdır. Çalışma alanı olarak sadece parça alınıp koyulan yerin açık kalması gerekmektedir, diğer tüm yerlerin kapatılması İş Kazası riskini azaltacaktır.
5.Ayak Pedal Koruyucuları: Sadece kapalı kalıplarda kullanılmalıdır, özellikle uzuv kayıplı iş kazaları ayak pedalı ile çalışma yapılırken meydana gelmektedir. Açık kalıplarda asla ayak pedalı ile çalışma yapılmamalıdır, eğer tasarım olarak açık kalıpta ayak pedalı kullanma zorunluluğu varsa hiçbir şekilde çalışanın işlem bölgesine ulaşmaması gerekmektedir. Ayak pedalı anahtarları vardiya sorumlularında bulunmalı ve onların bilgisi dahilin de Ayak pedalları kullanılmalıdır, mümkün olduğu müddetçe ayak pedalı ile ilgili çalışmalar İş Kazası riskini azaltmak için gündüz vardiyasında ve kontrollü yapılmalıdır.
6.Emniyet Takozları: Pres makinelerinde özellikle kalıplarda kalıpçıların yapacağı alıştırmalarda emniyet takozları kullanılmalıdır, Emniyet takozları metalden ve 4 köşeye koyularak, pres altında çalışan kişinin rahat çalışmasını sağlamalıdır. Metal takozlar pres tonajına göre uygun ebatta olmalı ve çalışanı korumalıdır.
7.Koruyucu El Aletleri: Operasyon bölgesine parça alıp koyarken maşa, mıknatıs, kıskaç gibi el aletleri kullanılmalıdır, el ile yapılan beslemeler olduğunca azaltılmalıdır.
8.Görsel Koordinasyon: Birden fazla operatörün birlikte çalışacağı H Tipi büyük tonajlı preslerde gerekli tüm İş Güvenliği önlemlerinin alınmış olması büyük önem arz etmektedir, Büyük kazalar genellikle aynı anda birden fazla kişinin çalışması esnasında meydana gelmektedir. Preste eğer iki kişi çalışıyorsa iki adet çift el butonu bulunmalı ve birbirine senkronize olmalıdır( 2 saniye) içinde iki operatör birlikte butonlara basarak presin çalışmasını sağlamalıdırlar, H Tipi preslerde 3-4 farklı yere Acil stop butonu koyulmalı ve bir tanesine basıldığında pres anında durmalıdır.
9.Koruma Kapakları: C tipi küçük preslerde yan tarafta bulunan ve makine çalışırken sürekli yüksek devirde dönen volan ve kayış sistemi tehlike teşkil etmektedir, bundan dolayı volan ve kayış ve kısımları kapatılmalı ve çalışanların bu noktalara ulaşması engellenmelidir.
10.Preslerde Bakım Yapılması: Özellikle H Tipi yüksek tonajlı preslerde arızaya müdahale edilmesi için bakımcıların merdiven vasıtasıyla Presin üstüne çıkması gerektiğinde makine çalıştırma düğmesi kilitlenmeli ve anahtarını bakımcı yanına almalıdır, Bakım bitmeden kesinlikle makinenin çalıştırılmaması sağlanmalıdır.
11.Gerekli KKD(Kişisel Koruyucu Donanım) Kullanılması: Özellikle sac kesmelerine karşı gerekli eldiven kullanılması gerekmektedir, ince 0,7-0,8 mm saclar jilet gibi kestiği için ciddi yaralanmalar meydana gelmektedir. Basit bir kesik dediğimiz iş kazalarında sinir ve tendon kesikleri yüzünden çalışanların 90 güne kadar rapor aldıkları görülmüştür. Yüksek sesten dolayı kulaklık kullanılması gerekmektedir, 85 DB Üstü seslerin duyma kaybı oluşturduğu bilindiği için muhakkak kulaklık kullanılarak çalışılmalıdır.
Yukarıda görüldüğü gibi alınacak tedbirlerle presler de çalışmak güvenli hale getirilebilir ve özellikle çalışanların güvenliği korunabilir. Yoğun üretimlerin olduğu fabrikalarda alınan tedbirler yakından takip edilmelidir. Kazaların özellikle gece vardiyasında olduğu ve uykusuzluktan kaynaklanan risklerin azaltılması gerekmektedir.
Hamit KOCAMAN
Yüksek Teknik Öğretmen (Metal İşleri)
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Yorum yapılmamış