BAKIM VE ONARIM İŞLERİNDE İŞ GÜVENLİĞİ
BAKIM VE ONARIM İŞLERİNDE İŞ GÜVENLİĞİ | Türktest Laboratuvar Hizmetleri – OSGB
Bakım işleri, tüm işyerlerinde ve özellikle yoğun üretim yapılan fabrikalarda yerine getirilen, iş güvenliği açısından da yüksek risk taşıyan işlerdir. Bakım işleri, işçilerin sağlık ve güvenlikleri açısından kritik önem taşımaktadır, büyük riskler taşıyan bakım işlerinde çok dikkatli olunması gerekmektedir. Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı’nın (EU-OSHA) 2010 verilerine göre, işyerlerindeki tüm ölümlü iş kazaların %10-15’i ve tüm iş kazaların %15-20’lik kısmı bakım işleri ile alakalıdır.
Bu nedenle bakım işlerine başlamadan öncetüm güvenlik önlemlerinin alınması gerekmektedir. Bakım, üretimin devamlılığını sağlamak, yüksek kalitede hizmet ve ürün oluşturmak ve işletmeleri rekabetçi tutmak için gereklidir. Düzenli bakım, esas olarak ekipmanı, makineleri ve çalışma ortamını güvenli ve sağlam tutmak için gereklidir. Eksik veya yetersiz bakım tehlikeli durumlara, kazalara ve sağlık problemlerine hatta büyük
felaketlere yol açabilmektedir. Bakım işleri özellikle üretim yapılan, haftanın 6 günü 3 vardiya 24 saat çalışılan firmalarda planlı ve önceden kritik malzemeler hazırlanarak yapılmalıdır. Kritik malzeme listeleri oluşturulmalı ve bakım deposunda bu ürünler muhafaza edilmelidir. Alternatifi olmayan makinalarda meydana gelen arızalarda, zamana karşı yarışıldığı için onarım yapılırken acele edilmektedir. Bir an önce makinayı devreye alma ihtiyacı olduğu için, bazı noktalar gözden kaçabiliyor buda tehlikeli durumları ortaya çıkarmaktadır. Kritik malzemeler yedeklenmeli ve bir arıza olduğunda duruş süresinin kısaltılması için bu malzemeler kullanılmalıdır, böylece bakım ve onarım için daha çok zaman kalacak ve acele edilmeyecektir.
Özellikle elektrik arızalarında yetkili personel dışında kesinlikle müdahale edilmemelidir. Elektrik kendi başına bir risktir ve gerekli önlemler alınmazsa ölümle sonuçlanacak iş kazaları yaşanabilir. Elektrik arızaları öncesinde tüm KKD (Kişisel Koruyucu Donanım)’lar kullanılmalıdır. Makinalarda veya elektrik panolarında tüm enerji boşaltılmadan arızaya müdahale edilmemelidir. Panoların üzerine “Yetkili personel dışında müdahale edilmesi yasaktır” uyarısı muhakkak koyulmalıdır. Büyük elektrik panolarının kapıları kilitli ve anahtarı sadece yetkili personellerde bulunmalıdır.
Bakım ve onarım işlerinde en sık rastlanan kaza çeşitleri şu şekildedir.
- Elektrik Akımına kapılma ya da elektrik çarpması
- Makinanın hareketli kısımlarında yaralanma
- Zararlı gaz ve toz dolayısıyla zehirlenme ve boğulmalar
- Parlama, patlama, yanma şeklinde meydana gelen kazalar
- Düşme şeklinde yaşanan kazalar
- Kişisel Koruyucu Donanım kullanılmaması
Periyodik bakım yöntemi bugün fabrikalarda en çok kullanılan bakım yöntemidir. Bu bakım yönteminde, bakım ekibinin deneyimi ve makinelerin geçmişteki performans ve çalışma şartları göz önünde bulundurularak, makinenin hangi zaman aralıklarında, durdurularak bakıma alınacağı belirlenmiştir. Bir fabrikanın makine bakım departmanı ne kadar iyi ise makine performansları ve üretim o kadar iyi olacaktır. Aynı şekilde, denetime dayalı olarak bakıma alınan makinede hangi parçaların değiştirileceği belirlenir ve bu parçalar stokta hazır bulundurulur. Periyodik bakım yapmanın en büyük avantajı uzun süreli sürecek arızaların önüne geçmektir. Özellikle büyük ve kurumsal firmalar makine duruşlarına tahammülleri olmadığı için bütün önlemleri almaktadırlar.
Periyodik bakım; Günlük Bakım, Haftalık Bakım, Aylık Bakım, Altı Aylık Bakım ve Yıllık Bakım olarak planlanır ve yapılır. Kestirimci bakımda önemli arızaların önceden tespiti için önemlidir, Elektrik makinalarının ve ekipmanlarının periyodik aralıklarla yapılan gözlem ve ölçümler sonucu, arıza meydana gelmeden üretimi aksatmayacak şekilde yapılan bakımdır.
Özellikle dönen akşamlarda rulman ve rulman yataklarına yapılacak kestirimci bakımla arızalar önceden tespit edilebilmektedir. Kestirimci bakım gelişmiş ülkelerde yoğun bir şekilde uygulanırken maalesef ülkemizde uygulama tam anlamıyla yaygınlaşmış diyemeyiz. Ülkemizde uygulanmamasının en büyük nedeni makinaların arıza olmadan müdahale edilme bilincinin yayılmamasıdır. Bir makinada bakıma başlamadan önce gerekli tüm önlemler alınmalıdır. Özellikle büyük makinalarda bakım yapılırken bir başkasının makinayı çalıştırmaması için muhakkak kilitleme uygulaması yapılmalıdır. Kilitleme sistemi çok önemli bir uygulamadır, çoğu fabrikada kilitleme sistemi uygulaması olmadığı için çok üzücü kazalar meydana gelmektedir. Kilitleme sistemi makine ana şalteri kapatılmalı ve kilit takılarak bakım yapan operatörden başka hiç kimsenin, makinayı çalıştırmaması için önlem alınması esasına dayanmaktadır.
Etiketleme ve Kilitlemenin (E/K) aşağıda belirtilen prensipleri taşıması gerekir:
• Kilitleme sadece yetkili çalışan tarafından gerçekleştirilir.
• İlgili çalışanların uyarılması esastır.
• Kilitli bir ekipman asla çalıştırılmamalı.
• Başka birinin taktığı kilit asla çıkartılmamalı.
• Başkasının kilidi altında asla çalıştırılmamalı.
• Kilitler sadece takılan tarafından sökülmelidir.
• Kilitler sökülünceye kadar makine asla çalıştırılmamalı.
İnsan hayatı her şeyden önemlidir, bu nedenle görülen risklere karşı önlemler alınmalıdır. Bakım işleri de yüksek risk taşıdığı için konusunda deneyimli ve eğitim almış kişiler bakım yapmalıdırlar. Mekanik ve Elektrik bakım yapılmadan önce tüm önlemler alınmalı ve kontrollü bir şekilde makine, ekipman ve aparat tamir ve bakımları yapılmalı ve devreye alınmalıdır.
Hamit Kocaman
Yüksek Teknik Öğretmen (Metal İşleri Öğretmeni)
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Yorum yapılmamış